De impact van campus Woudestein op het leven van Pieter
Wie ooit over de Van Brienenoordbrug is gereden kan het zich vast voor de geest halen: de aanblik op een monumentaal Rotterdams bouwwerk. Nee, niet het minstens zo iconische Stadion de Kuip. Maar de aan de andere kant van de Maas gelegen hoogbouw van de Erasmus Universiteit! Het gebouw Tinbergen maakt onderdeel uit van de campus Woudestein: een gemeentelijk post65-monument, oftewel karakteristieke architectuur uit de periode 1965-1990. Geboren en getogen Rotterdammer Pieter Zhao is net afgestudeerd en gaat de campus Woudestein missen: ‘Eigenlijk studeer ik nooit thuis, dus ik was bijna iedere dag op de campus. En die is best uniek in Nederland: echt zo’n groot uitgestrekt universiteitscomplex. Met hoge betonnen gebouwen, maar ook veel groen en zonder verkeer.’
Inspiratie en motivatie – sociale duurzaamheid op de universiteitscampus
Precies op de dag van het interview voor Mens & Monument hoort Pieter dat hij officieel is afgestudeerd van de faculteit Geschiedenis aan de Erasmus Universiteit. Maar klaar met studeren is hij nog niet: hij vertrekt binnenkort naar Parijs voor een tweede master, in Internationale Betrekkingen. Een mooi nieuw avontuur, maar de herinneringen aan Woudestein zullen hem nog lang bijblijven: ‘Als ik één plek moet aanwijzen waar ik veel te vinden was de afgelopen vier jaar dan is dat de universiteitsbibliotheek, waar ik net als veel geschiedenisstudenten graag studeerde.’ Een andere vaste spot op de campus was minstens zo belangrijk. Niet voor de studie, maar de welverdiende afleiding daarvan: ‘In het halletje [de Theilhal, red.] heb je een koffiebarretje, dat was een beetje ‘mijn’ koffiebar. Ook altijd dezelfde vrouw staat daar. Je hebt een stempelkaart daarvoor en als je dan complimentjes gaf of als je iets speciaals te vertellen had dan kreeg je wel eens twee stempels, dat was altijd heel mooi. En dan gingen we op het pleintje of bij de vijver zitten, dus in het midden van de campus voor het Erasmuspaviljoen,’ vertelt Pieter, ‘Dat zijn wel plekken waar ik heel veel herinneringen bij heb.’
Eind jaren ’60 wordt in Kralingen een functionalistisch universiteitscomplex van vooral beton, staal en glas opgetrokken, rondom een centraal plein met een vijver. Het telt dan vier gebouwen: de welbekende hoogbouw Tinbergen, het Erasmusgebouw, de universiteitsbibliotheek en het Theilgebouw. Architect Cornelis (Kees) Elffers heeft ‘doelmatigheid’ als uitgangspunt en Le Corbusier als inspiratiebron. Decoratie en kleur zijn er schaars, maar tussen al het beton huisvest Woudestein ook kunst van onder andere Karel Appel, Lucebert en Dick Elffers. Pieter: ‘Het functionalistische en sobere past voor mij wel heel erg bij Rotterdam en ook bij de Erasmus Universiteit. Ik vind het echt een mooi voorbeeld van wederopbouwarchitectuur, dat ook wel de ziel van de stad en universiteit weerspiegelt. Een beetje een praktische mindset.’ De connectie tussen stad en instituut ziet Pieter niet alleen in het gebouw: ‘In mijn beleving is de Erasmus Universiteit heel erg verbonden aan de stad Rotterdam. Bij de opening van het academisch jaar is natuurlijk de burgemeester ook altijd aanwezig. Veel onderzoek wordt gerelateerd aan de stad en je wordt zeker aangemoedigd om bijvoorbeeld je scriptie te baseren op maatschappelijke problemen die spelen in de stad.’
Anno 2022 is Woudestein 16 hectare groot en staan er inmiddels 21 gebouwen. Aan de originele vier hebben al diverse renovaties plaatsgevonden, onder andere aan het bibliotheekgebouw en het Theilgebouw, waarop een groen dak met 192 zonnepanelen is aangelegd. Een levendige omgeving waar tienduizenden studenten zich begeven, waaronder tot voor kort Pieter. Hoe belangrijk de campus voor hem was, werd tijdens de sluiting in Corona-tijd pijnlijk duidelijk. ‘Ik studeerde zóveel op de campus, elke week gewoon. Dus toen Corona begon en ik de campus kwijtraakte was dat best een harde klap. Ook m’n cijfers gingen echt naar beneden, want ik ben gewoon niet gewend om thuis te studeren.’ Hij vond tijdelijk andere studeerplekken, maar kon niet wachten om terug naar Woudestein te gaan: ‘Zodra dat kon was ik echt de eerste dag alweer op de campus. Daarvoor moest je reserveren, maar ik kan daar gewoon veel beter en veel productiever werken.’
Die plek, de omvangrijke campus met alle blokkende studenten, had jaren eerder op Pieter al een levensveranderende indruk gemaakt: ‘Ik heb het VMBO gedaan en daarna de Havo. Daar had ik twee vrienden en die stelden voor om een avond te gaan leren in de universiteitsbibliotheek. Dat vond ik prima, maar ik had eigenlijk geen idee waar de universiteit was… Ik was echt onder de indruk toen ik er binnen liep, al die studenten die aan het werk waren. Ik wist gewoon niet dat het bestond! Ja, dat was denk ik voor het eerst in m’n leven dat ik dacht: het lijkt me best gaaf om daar te studeren.’ En zo geschiedde.
Hij vindt de universiteit een belangrijke plek voor sociale duurzaamheid en relateert dat aan zijn eigen verhaal. ‘Er zijn kinderprogramma’s waarbij basisscholen gewoon een keertje naar de campus komen om een leuk college te volgen. Ik denk dat je zo kinderen wel kan inspireren, ook op middelbare scholen. Want ik denk dat er van mijn hele vmbo-school vast wel meer waren die die stap hadden kunnen zetten. Maar dat wordt in principe niet aangemoedigd. Ja, misschien heeft een campus dus ook wel een rol om dat aan te moedigen. Het verbeteren van kansenongelijkheid in dat soort dingen’, vertelt hij geëngageerd.
Toen hij dit voorjaar tijdens een Open Dag toekomstige studenten had voorgelicht en om zich heen keek, realiseerde Pieter zich hoe de plek een motivator kan zijn: ‘Iedereen was buiten op de campus, zat in het gras en op de trappen. Toen dacht ik: als je nu hier rondloopt dan denk je echt ‘wow, dit is een mooie plek’. En dan wil je hier wel gaan studeren. Op die manier maakt een campus impact.’
Voor Open Monumentendag 2022 reisde Anouk van Mil – ontwerper-voor-verhalen-die-gehoord-willen-worden – door Rotterdam. In lijn met het thema duurzaamheid ging zij op de fiets van Hoogvliet tot diep in Kralingen. Om daar vijf bijzondere mensen en vier bijzondere monumenten te ontmoeten en hun verhalen te horen. In Mens & Monument lees en luister je mee. Fotografie door Eric Fecken.