Albertine Duin, barones Van Lynden, was zich altijd bewust van haar privileges en adellijke titel. Haar dochter, journalist Maartje Duin, dook in de familiegeschiedenis en ontdekte onder haar bevoorrechte voorouders een mede-eigenaar van Surinaamse suikerplantage Tout Lui Faut. Ze besluit er een podcastserie over te maken waarbij Albertine in eerste instantie niet betrokken wil zijn, uit angst voor oordelen en discussie. Toch werkt ze mee. In de achtdelige serie representeert ze de stem van velen die weinig weten over dit Nederlandse koloniale en slavernijverleden. De Willemskade voor het Wereldmuseum herinnert haar aan een indrukwekkend inzicht tijdens haar verblijf in Paramaribo.

Toen Albertine haar man ontmoette – een in Rotterdam opgegroeide sterrenkundige  – wilde ze overal met hem heen, behalve naar Rotterdam. Albertine, lachend: “Dat vond ik toch zo’n rotstad! Inmiddels woon ik hier 45 jaar en hou ik ontzettend van deze stad. Toen ik laatst mijn zus rondleidde en haar verwondering zag, was ik trots. Vroeger kon je een kanon afschieten in de stad, als we na een concert in de De Doelen nog wat dronken. Er is in de afgelopen decennia jaar veel veranderd.” Rotterdam veranderde. Albertine’s mening over de stad veranderde. Voor de verandering die haar dochter teweeg zou brengen met haar onderzoek en podcast, bijvoorbeeld binnen de familie, was ze desondanks huiverig. “Discussies over geld, liefde of politiek wil je zoveel mogelijk voorkomen, is mij geleerd. Ik vreesde voor onenigheid. Zo waren een aantal familieleden bang dat we, door dit verhaal naar buiten te brengen, aan de schandpaal genageld zouden worden.” Die angst deelt Albertine niet meer. “Het gaat helemaal niet om veroordeling, maar om volledigheid en erkenning.”

Het heeft bij mij even geduurd voordat ik dit koloniale en slavernijverleden in verband bracht met hedendaagse ongelijkheid

Dochter Maartje zocht contact met de nazaten van de tot slaafgemaakten: de familie Bouva. Samen met Peggy Bouva duikt ze in archieven, spreken ze familieleden en bezoeken ze de restanten van de plantage in Suriname. Het levert een veel beluisterde en prijswinnende podcastserie op, waarin Albertine’s oprechte verbazing en soms ongemakkelijke vragen juist de pijnpunten in het discours hierover blootleggen. “Ik vroeg Maartje op den duur om een lijstje van dingen die ik niet meer mocht doen of zeggen, het maakte me onzeker. Het heeft bij mij ook even geduurd voordat ik dit koloniale en slavernijverleden in verband bracht met hedendaagse ongelijkheid. Dat vond ik eerst vergezocht, maar nu begrijp ik het.”

We staan voor het Wereldmuseum dat vanaf 1851 werd opgebouwd met objecten uit uit Azië, Oceanië, Afrika en Amerika. De verzamelingen van Elie van Rijckevorsel – telg uit het oude koopmansgeslacht Van Rijckevorsel – zijn onderdeel van de basiscollectie, die ‘willekeurig’ groeide met voorwerpen die Nederlandse missionarissen, zeelieden, militairen en kooplieden van over de hele wereld mee brachten. Deze plek aan de kade herinnert Albertine aan haar bezoek aan Paramaribo. “Historica Mildred Caprino leidde ons rond door een buurt die mij doet denken aan deze buurt, met grote panden aan de waterkant waar vroeger onder andere de rijke plantage-eigenaren woonden. Je voelde daar het verleden. Aan de rivier zagen we een groen uitgeslagen trap met uitgesleten treden. Mildred vertelde dat, als de schepen uit Afrika aankwamen, de nog levende tot slaafgemaakten via deze trap de kade betraden om vervolgens gekeurd en verkocht te worden. Iets verderop lag een chique steiger voor de handelslieden. Dat grote contrast greep mij enorm aan.”

De plek aan de Willemskade herinnert Albertine aan haar bezoek aan Paramaribo

De reis naar Suriname vond ze fantastisch, de échte indruk kwam pas later. “Het moest even bezinken. Toen Peggy en haar tante op de voormalige plantage een plengoffer brachten (in het winti-geloof zijn plengoffers een manier om de voorouders te eren), snapte ik daar niets van. Nu krijg ik kippenvel als ik eraan denk en grijpt die reis me echt naar de strot.” Het omslagpunt in Albertine’s denken over over dit alles kwam na een bijeenkomst tussen de Van Lyndens en de Bouva’s in Museum Van Loon. “Noraly Beyer vroeg me hoe ik reageer als ik vrienden iets hoor zeggen wat niet kan. Ik vertelde dat veel van mijn vrienden niet eens van betrokkenheid bij de podcast wisten. ‘U duikt dus?’ zei Noraly toen. Daar heb ik lang over nagedacht. Ik kwam tot de conclusie: wat heb ik eigenlijk te verliezen? Niets! Als er nu een ongepaste of racistische opmerking wordt gemaakt dan geef ik aan dat ik daar niet van gediend ben.”

‘De plantage van onze voorouders’ (Prospektor/VPRO) is een podcast van Maartje Duin i.s.m. Peggy Bouva. Te beluisteren via elke podcastapp en op www.vpro.nl/plantage